Algılanan ebeveyn özerklik desteğinin psikolojik sağlık üzerindeki etkisi

Abstract

Bireylerin çocukluk ya da ergenlik döneminde maruz kaldıkları ebeveynlik stilinin hem benlik ve kişilik gelişimine hem de yetişkinlik dönemipsikolojik sağlığına etki ettiği bilinmektedir. Ebeveyn tutumları arasında önemli değişkenlerden birisi de ebeveynlerin çocuklarına sağladığı özerklik düzeyi veya uyguladıkları kontrol düzeyidir. Bu çalışmadaözerkliği destekleyici ve kontrolcü ebeveynlik stillerinin psikolojik sağlığa olan etkileri ve bu ilişkide benlik saygısının rolü incelenmiştir. Çalışmaya 194 üniversite öğrencisi katılmıştır. Katılımcılar, Algılanan Ebeveyn Özerklik Destek Ölçeği, Depresyon, Kaygı ve Stres Ölçeği, Yaşam Doyumu Ölçeği, Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği’ni doldurmuşlardır.Algılanan Ebeveyn Özerklik Destek Ölçeği, ebeveyn özerklik desteğinialtı farklı ebeveyn davranışı ile ölçmektedir: belirli sınırlar içerisinde seçim hakkı tanıma, talep ve sınırlılıklar için gerekçe sunma, duyguların kabulü, cezalandırma ile tehdit, performans baskısı ve suçlayıcı eleştiridir. Regresyon analiz sonuçları ebeveynlerden algılanan suçlayıcı eleştirinin kaygı ve stres seviyesi ile ilişkili olduğunu, ebeveynlerin belirli sınırlar içerisinde seçim hakkı tanımasının isedepresyon ile negatif yönde, yaşam doyumu ile pozitif yönde ilişkili olduğunu göstermiştir. Benlik saygısının tüm bu ilişkilerde aracı rol oynadığı bulunmuştur. Sonuçlar,özerkliği destekleyici ebeveyn tutumlarınınpsikolojik sağlığa olumlu etkilerini göstermiştir. Çalışma bulguları doğrultusunda psikoterapi uygulamalarında da benlik saygısını arttırıcı müdahalelerin bireyler için olumlu etkisi olabileceğini öne sürülebilir.