Kentsel sürdürülebilirlik kavramı ve kentsel sürdürülebilirlik endeksleri göstergeleri

Abstract

Dünyadaki kentsel nüfusun artmaya devam etmesiyle birlikte; masif büyüklükte kitlelerin ve çeşitli aktivitelerin yoğunlaştığı alanlar olarak kentlerin çevre üzerinde ciddi etkilerinin de olduğu bilinmektedir. Bu nedenle, kentlerin bugün çevresel ve sosyal anlamda en önemli ortak hedefi yüksek yaşam kalitesine sahip sürdürülebilir çevreler yaratmaktır. Günümüze kadar olan süreçte çeşitli bağlamlarla ilişkilendirilen sürdürülebilirlik kavramı da kentlerden kaynaklanan etkilerin bilincine varılması ile kentlere odaklanmış; kentsel tasarım stratejilerinin yeniden ele alınmasına sebep olmuş ve birçok şehir kendi sürdürülebilirlik hedeflerini oluşturmuştur. Kentlerin sürdürülebilirlik hedeflerinin gerçekleştirilme sürecinde ise, kentsel performansların izlenmesi ve ölçülmesi adına bir takım endekslerin geliştirildiği görülmektedir. Çalışmanın amacı, kentsel sürdürülebilirlik kavramının; kentlerdeki uygulama alanlarında farklılaşan yaklaşım ve yöntemlerin açıklanması ve kentsel sürdürülebilirlik performansına dair oluşturulan endekslerin karşılaştırılması ile sürdürülebilirlik ölçütlerine dair bir çerçeve çizilmesidir. Çalışma kapsamında, başta Avrupa ve Çin’de uygulanan 7 farklı kentsel performans endeksinin, oluşturulma amaçları; uygulama alanları ve kentsel sürdürülebilirliğin çevresel, sosyal, yönetimsel, ekonomik gibi değişen boyutlarına yaklaşımı şeklinde açıklanmış ve sürdürülebilirlik göstergelerine yer verilmiştir. İncelenen değerlendirme sistemlerinde, sürdürülebilirlik performansının ölçümünde kullanılan ortak parametrelere bağlı olarak kentsel sürdürülebilirliğin kapsamı ve sınırlılıkları değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, çalışma kapsamında yer alan endekslere dair göstergeler karşılaştırılmış, ortak ve birbirinden ayrışan parametreler belirlenmiştir. Sürdürülebilirlik hedefleri doğrultusunda yerel yönetimlerce oluşturulan yaklaşım ve uygulamaların gerçekleştirilmesinin takibinde önemli rol oynayan sürdürülebilirlik göstergeleri, ölçü birimi, uygulama esasları, kent ölçeğine bağlı olarak ulaşım, yapılı çevre, kirlilik, atık, enerji kullanımı başlıkları altındaki göstergeleri yönünden farklılaşmakta olduğu görülmüştür. Bunun yanı sıra, Sürdürülebilirlik hedefleri kapsamında kentlerden kaynaklanan çevresel etkilerin azaltılması, enerji ve kaynak yönetimi konularının daha yoğunlukla yer aldığı söylenebilmektedir. Sürdürülebilir kent endekslerinin ortak amacı, kentsel gelişimde sürdürülebilirliği sağlayacak alanlar belirlemek ve gerekli yasal çerçevelerin oluşmasını sağlamak olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca endekslerde yer alan göstergeler, kentlerin mevcut durumunu belirlemek ve küresel anlamda kentlerin birbiriyle rekabet edilebilirliğinde sürdürülebilirliği ön plana çıkarmakta etkin olduğu belirtilmiştir.

With the urban population in the world continuing to increase; It is known that cities, as areas where massive masses and various activities are concentrated, have serious effects on the environment. Therefore, the most important common environmental and social goal of cities today is to create sustainable environments with high quality of life. The concept of sustainability, which has been associated with various contexts in the process until today, has focused on cities with the awareness of the effects arising from cities; It has led to the reconsideration of urban design strategies and many cities have created their own sustainability goals. In the process of realizing the sustainability goals of the cities, it is seen that a number of indices have been developed in order to monitor and measure urban performances. The aim of the study is that the concept of urban sustainability; explaining the approaches and methods that differ in their application areas in cities, and drawing a framework for sustainability criteria by comparing the indexes created for urban sustainability performance. Within the scope of the study, 7 different urban performance indexes applied primarily in Europe and China, are investigated with their purposes of creation; application areas and the approach to changing dimensions of urban sustainability such as environmental, social, managerial and economic, and it takes place of their sustainability indicators. In the evaluation systems examined, the scope and limitations of urban sustainability were evaluated depending on the common parameters used in the measurement of sustainability performance. As a result, the indicators of the indices within the scope of the study were compared, and the common and divergent parameters were determined. It has been observed that the sustainability indicators, which play an important role in the follow-up of the implementation of the approaches and practices created by the local governments in line with the sustainability goals, differ in terms of the unit of measurement, application principles, the indicators under the headings of transportation, built environment, pollution, waste, energy use depending on the city scale. In addition, it can be said that within the scope of Sustainability targets, the reduction of environmental impacts arising from cities, energy and resource management issues are more intense. It is understood that the common purpose of sustainable city indices is to determine areas that will provide sustainability in urban development and to ensure the formation of necessary legal frameworks. In addition, it has been stated that the indicators in the indices are effective in determining the current situation of cities and bringing sustainability to the fore in the competitiveness of cities globally.