İhmal edilen beden: üremeye yardımcı tedavi alan infertil kadınların sağlıklı yaşam davranışları üzerine nitel bir çalışma

Abstract

Dünya’ da her altı çiftten biri infertilite sorunu yaşamaktadır. Günümüzde İnfertilite prevelansının sürekli artma eğiliminde olmasının yanı sıra açıklanamayan infertilite tanısında da artış yaşanmaktadır. Bu durum, infertilite nedenlerinin daha fazla ele alınmasına ve koruyucu yaklaşımlara gereksinimin vurgulanmasına neden olmuştur. Bu bağlamda fertilitenin korunması ve geliştirilmesinde sağlıklı yaşam davranışlarının etkili bir unsur olduğu kabul görmektedir. Bu araştırma; üremeye yardımcı tedavi alan primer infertil kadınların sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve bu davranışları etkileyen unsurların nitel araştırma yöntemi ile derinlemesine ele alınarak incelenmesini amaçlamıştır. Çalışma tanımlayıcı nitel araştırma deseni ile yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemini stratejik örnekleme yöntemi kullanılarak seçilen, herhangi bir üremeye yardımcı tedavi yöntemini alan, primer infertil 15 kadın oluşturmaktadır. Veriler yarı yapılandırılmış veri formu kullanarak 30-40 dk süren derinlemesine görüşme yöntemiyle toplanmıştır. Verilerin analizinde tematik veri analizi yöntemi kullanılmıştır. Analizler sonucunda “davranış belirleyicileri”, “infertil olma” ve “sağlıklı yaşam süreci” olmak üzere üç ana tema ortaya çıkmıştır. Kadınların yaşam tarzı davranışlarındaki ‘’değişim motivasyonu’’ nun tam bir öz kararla çocuk istemine bağlı olduğu belirlenmiştir. Kadınların yaşam davranışlarının tedavi üzerine etkisine ilişkin “sağlık bilinci” nin geçmiş olumsuz tedavi deneyimlerinden etkilendiği görülmüştür. Kendine olan inanç, saygı, güven ve şefkat gibi ‘’benliğin gücü’’ nü niteleyen özellikleri göstermeyen kadınlar sağlıklı yaşam davranışlarını sürdüremediklerini, bedenlerine ve psikolojilerine yeterince önem veremediklerini vurgulamışlardır. Kadınlardan birçoğunun sağlığını geliştirmek için yeterli “sağlık sorumluluğunu al(ma)”dığı ve bunun üzerinde “stres çıkmazı” nda olmalarının büyük etkisi olduğu belirlenmiştir. Kadınların çoğunda “ihmal edilen beden” olgusunun var olduğu, buna ilişkin sağlıklı yaşam davranışlarına yeterli düzeyde sahip olmadıkları ve toplum tarafından kendilerine “adanmış roller” in yükü ile karşı karşıya kaldıkları belirtilmiştir. Sonuç olarak infertil kadınlar çeşitli unsurlar nedeni ile bedenlerini ihmal etmekte ve sağlıklı yaşam davranışlarını sürdürme konusunda zorlanmaktadırlar. Kadınların infertilite sürecinde sağlığının yükseltilmesi için bilgi düzeylerinin artırılması, sosyal ve çevresel faktörlerin düzenlenmesi ve sağlıklı yaşam tarzı davranışlarını sürdürme motivasyonu konusunda desteklenmeleri gerekmektedir.

One in every six couples in the world has infertility problems. Today, the prevalence of infertility tends to constantly increase, and there is also an increase in the diagnosis of unexplained infertility. This situation has led to more consideration of the causes of infertility and to emphasize the need for preventive approaches. In this context, it is accepted that healthy lifestyle behaviors are an effective element in protecting and improving fertility. This research aimed to examine in depth the healthy lifestyle behaviors of primary infertile women receiving assisted reproductive treatment and the factors affecting these behaviors using qualitative research methods. The study was conducted with a descriptive qualitative research design. The sample of the study consists of 15 primary infertile women who received any assisted reproductive treatment method, selected using the strategic sampling method. Data were collected by in-depth interview method lasting 30-40 minutes using a semi-structured data form. Thematic data analysis method was used to analyze the data. As a result of the analyses, three main themes emerged: "behavioral determinants", "infertility" and "healthy life process". It has been determined that the "motivation for change" in women's lifestyle behaviors depends on their complete self-determination and desire for children. It has been observed that women's "health awareness" regarding the impact of their lifestyle behaviors on treatment is affected by past negative treatment experiences. Women who do not show the characteristics that characterize the "strength of self" such as self-belief, respect, trust and compassion, emphasized that they cannot maintain healthy lifestyle behaviors and cannot pay enough attention to their bodies and psychology. It has been determined that many women do not "take responsibility for their health" enough to improve their health and that being in a "stress predicament" has a big impact on this. It has been stated that most women have the phenomenon of "neglected body", that they do not have sufficient healthy lifestyle behaviors and that they face the burden of "roles dedicated to them" by society. As a result, infertile women neglect their bodies due to various factors and have difficulty maintaining healthy lifestyle behaviors. To promote the health of women during the infertility process, they need to be supported in increasing their knowledge, regulating social and environmental factors, and motivation to maintain healthy lifestyle behaviors.