Ortoreksiya nervoza ve erken dönem uyum bozucu şemalar arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada erken dönem uyum bozucu şemalar ile Ortoreksiya Nervoza arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın amacı doğrultusunda erken dönem uyum bozucu şemaların ortorektik eğilimi ne ölçüde yordadığı tespit edilmiştir. Çalışmanın örneklemini 18-65 yaş aralığındaki 510 yetişkin birey oluşturmaktadır. Çalışmanın ölçüm araçları olarak Sosyodemografik Bilgi Formu, Ortoreksiya Nervoza Ölçeği (ORTO-11) ve Young Şema Formu Kısa Form – 3 (YŞÖKF-3) kullanılmıştır. Veriler tek yönlü varyans analizi (ANOVA), bağımsız örneklem t- testi, Pearson korelasyon analizi ve regresyon analizi üzerinden incelenmiştir. Yürütülen analizler sonucunda, ortorektik eğilimin erken dönem uyum bozucu şema boyutları arasından karamsarlık, sosyal izolasyon, duyguları bastırma, onay arayıcılık, cezalandırılma, tehditler ve hastalıklara karşı dayanıksızlık, yüksek standartlar, ayrıcalıklılık/yetersiz öz denetim şema boyutları ile negatif yönde ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Buna ek olarak, ortorektik eğilim ile boy, beslenme biçimi, kilo memnuniyeti ve egzersiz sıklığı sosyodemografik değişkenleri ile ilişkili olduğu bulunmuştur. Çalışmanın amacı doğrultusunda yürütülen regresyon analizi sonucu iki model oluşturulmuştur. İlk modelde yaş, boy, kilo memnuniyeti, egzersiz sıklığı, onay arayıcılık, karamsarlık, terk edilme ve yüksek standartlar ile varyansın %14,8'ini açıklandığı görülmüştür. Erken dönem uyum bozucu şemaların ortorektik eğilimi yordama düzeyi için kurulan modelde ise yüksek standartlar ve onay arayıcılık şemalarının varyansın %5'ini yordadığı tespit edilmiştir. Çalışma içerisinde Ortoreksiya Nervoza'nın tanısal sınıflandırılmasına dair tartışmaya şema perspektifinden ele alınarak yer verilmiştir. Çalışmanın bulguları ilgili literatür çerçevesinde tartışılmış ve araştırmanın katkıları belirtilmiştir.

The main purpose of the present study is to examine the relationship between orthorexia nervosa and early maladaptive schemas. In accordance with the purpose of the study, it was aimed to determine to what extent early maladaptive schemas (EMS) predicted the orthorexic tendency. The samples of the study consists of 510 adult individuals between the ages of 18-65. Within the framework of the research hypotheses, several scales and test were applied to the participants following: Sociodemographic Information Form, Orthorexia Nervosa Scale (ORTO-11) and Young Schema Questionnaire Short Form – 3 were used as measurement tools. Analysis of Variance (ANOVA), independent samples t-test, Pearson’s correlation analysis and linear regression analysis were applied in the analysis of data. The statistically significant negative correlations were observed between the orthorexic tendency and schemas such as negativity/pessimism, social isolation, emotional inhibition, approvalseeking, punitiveness, unrelenting standards/hypercriticalness, vulnerability to harm or illness and insufficient self-control/self-discipline schemas. In addition to the aforementioned findings, the orthorexic tendency was found to be correlated with the sociodemographic variables such as height, weight satisfaction, dietary patterns and the frequency of exercise. As the results of the linear regression analysis, two models were built. The first model consisted of age, height, weight satisfaction, the frequency of exercise, abandonment, pessimism, approval-seeking and unrelenting standards schemas; explaining the 14,8% of the variance. The second model built with the EMSs and orthorexia nervosa only consisted of unrelenting standards and approval seeking schemas, predicting the 4.1% of the variance. The discussion on the diagnostic classification of orthorexia nervosa, which may belong on the eating disorder or obsessive-compulsive spectrum, from the schema perspective was included. The findings of the study were discussed within the scope of the relevant literature.