Büyükşehirler ölçeğinde yarışma projelerinin temel tasarım ilkeleri bağlamında -cephe ve konum planı özelinde- incelenmesi

Abstract

Mimari proje yarışmaları günümüzde, mimarların yeni tasarımlarını ve konseptlerini ortaya koymasını sağlamakta ve tasarımcıların tanınabilirliğinin sağlanması açısından önemli bir rol oynamaktadır. Böylece mimarlar arasında yeni bir iletişim yöntemi gelişmektedir. Son yıllarda gelişen teknolojiyle beraber uluslararası ve ulusal ölçekte mimari proje yarışmaları öne çıkmış, çoğu mimarın yarışmalarda yer edinme isteği artmıştır. Mimarlık eğitimi sürecinde verilen temel tasarım ilkelerinin yarışma projelerinde yer alması, bu dersin önemini ve gerekliliğini ortaya koymaktadır. Özellikle estetik açıdan bu ilkeler ve ilkeleri oluşturan ögelerin, projelerin kompozisyonu içerisinde kullanılması çok önemli bir noktadır. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı 2000 yılı ve sonrasında büyükşehirlerde düzenlenen, hizmet binası mimari proje yarışmalarında ödül almış projelerin, temel tasarım ilkeleri bağlamında cephe ve konum planı ölçeğinde, temel tasarım ilkeleri açısından analizini içermektedir. İkincil bir amaç ise; mimari proje yarışmalarında temel tasarım ilkelerinin etkisini ortaya çıkarmaktır. Bu nedenle 2000 yılı ve sonrasında, büyükşehir belediyelerinde düzenlenen mimari proje yarışmalarında, ödül almış hizmet binası projeleri, birincilik ve ikincilik ödülü ile sınırlandırılarak, temel tasarım ilkeleri bağlamında incelenmektedir. Bu amaçla temel tasarım ögeleri ve ilkeleri hakkında literatür taraması yapılarak, Türkiye büyükşehirlerinde uygulanan hizmet binaları mimari proje yarışmaları hakkında genel bilgiler elde edilerek; birincilik ve ikincilik ödülü almış projeler sınıflandırılarak, bu projeler temel tasarım ilkeleri bağlamında incelenmekte ve analiz edilerek ortak ve ortak olmayan özellikler ortaya konmaktadır. Konunun daha net anlaşılması için; ilk olarak temel tasarım ile ilişkilendirilen kavramlara yer verilerek, araştırmada kullanılan kavramlar açıklanmakta ve böylelikle kavramsal bir çerçeve oluşturulmaktadır. İncelenen yarışma projelerinde tespitlerin gerçekleştirilmesinde ise görsel analiz yöntemi rol oynamaktadır. Ele alınan yarışma projelerinin incelenmesi, vaziyet planı ve giriş cepheleri üzerinden tasarım görsellerinin analizi şeklinde ortaya konmaktadır. Temel tasarım ilkeleri, bir bağıntı içerisinde bulunmakta, yapılan çalışmada bu bağıntı görülmektedir. Yapılanlar analizlerde elde edilen bulgular, grafikler ile desteklenerek göz önüne serilmektedir. Sonuç olarak ele alınan projelerde, sürekli kullanılan tekrar, uygunluk, denge ve birlik ilkelerinin önemi, tasarımlarda vaz geçilmez bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Temel tasarım ögelerinden ise biçim, tekrarın oluşmasında önemli bir etkiye sahipken, kompozisyon kurgusunda değerlendirilmesi gereken bir unsur olarak görülmektedir.

Today, architectural project competitions allow architects to reveal their new designs and concepts and play an important role in ensuring the recognition of designers. Thus, a new communication method develops between architects. With the developing technology in recent years, international and national architectural project competitions have come to the fore, and the desire of most architects to take part in the competitions has increased. The fact that the basic design principles given in the architectural education process are included in the competition projects reveals the importance and necessity of this course. It is a very important point that these principles and the elements that make up the principles are used in the composition of the projects, especially in terms of aesthetics. In this context, the aim of this study is to analyze the award-winning projects in the service building architectural project competitions held in metropolitan cities in 2000 and later, in terms of basic design principles, in the context of basic design principles, on the scale of facade and site plan. As a secondary purpose; to reveal the effect of basic design principles in architectural project competitions. For this reason, in the architectural project competitions held in metropolitan cities in 2000 and later, awardwinning service building projects are limited to the first and second prizes, and are examined in the context of basic design principles. For this purpose, by making a literature review about the basic design elements and principles, general information about the architectural project competitions for service buildings applied in the metropolitan cities of Turkey was obtained. The projects that won the first and second places are classified, and these projects are examined and analyzed in the context of basic design principles, and their common and non-common features are revealed. For a clearer understanding of the subject; First of all, the concepts associated with the basic design are included, and the concepts used in the research are explained, thus creating a conceptual framework. Visual analysis method plays a role in the determination of the competition projects examined. The examination of the contest projects discussed is presented in the form of analysis of the design visuals on the site plan and the entrance facades. The basic design principles are interrelated and this relationship is seen in this study. The findings obtained in the analyzes are presented with the support of graphics. As a result, the importance of the principles of repetition, harmony, balance and unity, which are constantly used in the projects discussed, appear as an indispensable element in the designs. As one of the basic design elements, the form has an important effect on the formation of repetition, while it is seen as an element that should be evaluated in the composition setup.