Cineole uçucu yağ bileşeninin Alman hamam böceğine (Blattella germanica L.) karşı fümigant toksisitesinin araştırılması

Abstract

Dünyada yaklaşık 4500 tür ile temsil edilen hamam böceklerinin yaklaşık yüzde biri halk sağlığını tehdit etmektedir. Ülkemizde halk sağlığı açısından önemli türlerden biri olan Alman hamam böceği (Blattella germanica L.) ev, lokanta, fırın gibi yerlerde yayılış gösterek virüs, bakteri vb. pek çok patejonik organizmanın mekanik vektörlüğünü yapmaktadır. Hamam böcekleri ile mücadelede genel olarak sentetik piretroit grubu residüel insektisitler veya fenil pirazol, neonikotinoid grubu jel tipi insektisitler kullanılmaktadır. İnsektisitlerin yıllarca bilinçsiz ve yanlış kullanılmasının sonucu olarak hamam böcekleri insektisitlere karşı direnç geliştirmiştir.

Kimyasal insektisitlere karşı oluşan direnç ve insektisitlerin çevre üzerindeki toksik etkileri nedeniyle çevreye daha az zararlı olabilecek, doğada daha çabuk parçalanabilen ürünlerin geliştirilmesi üzerine araştırmalar ön plana çıkmaya başlamıştır. Bu amaçla bitkilerden elde edilen uçucu yağların farklı böcek grupları üzerindeki böcek öldürücü, beslenme engelleyici vb. toksik etkileri pek çok araştırmacı tarafından çalışılmaktadır. Bu çalışmada cineole uçucu yağ bileşeninin iki farklı Alman hamam böceği arazi popülasyonları (Ahatlı ve Lara popülasyonu) üzerinde fümigant toksisitesi araştırılmıştır. Alman hamamböceklerinin 4. veya 5. evre nimfleri kapalı bir cam kavanozda 50, 100, 250 µL/L değişen oranlardaki uçucu yağ bileşeninin buharına 48 saat maruz bırakılarak fümigant aktiviteleri değerlendirilmiştir. Elde edile sonuçlara göre Ahatlı popülasyonunda 250 µL/L dozda %100 ölüm görülürken, 50 ve 100 µL/L dozlarında sırasıyla %36,7 ve %63,3 ölüme neden olmuştur. Cineole aktif maddesinin Lara popülasyonundaki toksik etkisi biraz daha düşük olup 50, 100, 250 µL/L dozlarında sırasıyla %10, %30 ve %86,7 ölüm görülmüştür. Yapılacak çalışmalarla uçucu yağlardan çevre dostu yeni insektisitler geliştirilebileceği ümit edilmektedir.