Cumhuriyet dönemi şiirlerinde mimari kavramların söylem analizi üzerinden incelenmesi

Abstract

İnsan, duygularla beslenen, düşüncelerle hareket edebilen, hayal ve imgeyle yaşadıklarını soyut olarak, biçime dönüştürerek ve mekânsallaştırarak gelecek nesillere aktarmaya çalışan bir varlıktır. Bu aktarımlar sanat dallarından edebiyat, şiir, resim, müzik ve mimarlık aracılığıyla toplumlarda iz bırakabilmektedir. Mimarlık alanında ortaya çıkan fiziksel yapılar, sokak, meydan, hatta kentsel mekânlar edebiyatta yerini almış ve aralarında güçlü bir ilişki oluşmuştur. Çalışmada mimarlık çerçevesinde yer alan insan yaşantısını kolaylaştıran, barınma, eğlenme, dinlenme gibi faaliyetlerin sürdürüldüğü mekânlara ait mimari kavramlar ile duyguların, düşüncelerin, hayallerin ve olayların içine nüfuz ettiği şiirler arasındaki ilişkinin incelenmesi ve analiz edilmesi hedeflenmiştir. Bu nedenle, çalışmada edebiyatın bir kolu olan şiir içinde mimarlığın yeri Cumhuriyet Dönemi şair ve şiirleri üzerinden incelenmiştir. Şiirlerde saptanan mimari kavramlar aracılığıyla dönemin şairlerinin deneyimlediği veya şiirlerine aktardığı mimari kavramlar ortaya konmaktadır. Şiirlerde yer verilen bu kavramların okuyucunun hafızasında bıraktığı izlerin etkisi şiirin ve anlatılmak istenen mekân ya da mekân bileşenlerinin ve dolayısıyla da mimari mekânların daha net kavranması ile doğru orantılıdır. Şiirlerin biçimsel, dizimsel vb. gibi özelliklerinin ötesinde kavramsal ve anlamsal olarak ele alınıp, mimari kavramların araştırılması ve anlamsal boyut açısından ortaya konması önemli olduğu kadar, şiirlerin yazıldığı dönemlerin mimarisini, sosyo-kültürel, estetik, çevresel vb. izlerini de yansıtmalarının son derece önemli olduğu düşünülmektedir. Bu bağlamda çalışma Cumhuriyet Dönemi şiirlerinde tanımlanan mimari kavramların Söylem Analizi yöntemi ile analiz edilmesi ve değerlendirilmesi üzerine kurgulanmıştır. Çalışma altı bölümden oluşmaktadır: birinci bölümde problemin tanımlanması, çalışmanın amacı ve önemi, araştırmanın varsayımları ve sınırlılıkları hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde, literatür taraması yapılıp araştırmanın kuramsal çerçevesi, mimarlık ve mekân kavramları, şiir ve mimarlık ile ilgili bilgi verilip literatür taramasının sonucundan bahsedilmiştir. Üçüncü bölümde, çalışmanın sonuçlarına ulaşabilmek için çalışmanın yöntemi açıklanıp ele alınan şiirlerin analizleri seçilen yöntem üzerinden yapılmıştır. Dördüncü bölümde, Bulgular başlığı altında incelenen şiirlerin anlamsal analizlerine ilişkin elde edilen mimari kavramlar ve bileşenleri verilmiştir. Beşinci bölümde ise Tartışma başlığı altında şiirlerin analizinden elde edilen başlıklar ve kavramlar üzerinden değerlendirmeler yapılmıştır. Altıncı, son bölümde de çalışmaya dair sonuç ve önerilere yer verilmiştir.