İki darbe arasındaki dönemde Türkiye’nin Ortadoğu politikası ve muhalefet (1960-1980)

Abstract

The inter-coup period between 1960 and 1980 is a period full of crises when Turkey witnessed important transformations in political, economic and social areas as well as foreign policy area. Although the Cyprus problem was Turkey’s most important agenda in foreign policy area, significant developments occurred also in the Middle East policy, particularly in relations with Arab countries. In the literature on this subject, studies belonging to this period consists generally of the breakdown of developments experienced or the analysis of policies applied by the governments. The aim of this study, however, is to analyze the reflections of Turkey’s Middle East policy on the opposition in the said period. Such an analysis is necessary to understand how developments experienced in domestic policy shaped foreign policy in the process of twenty yearsfull of crises and the reflections of foreign policy on domestic political actors with respect to opposition. The reason for this is that the inter-coup period was the period whereby the most speedy government-opposition cycle was experienced due to political instability and that it gives an opportunity to compare between the discourses of the parties in the opposition and their practices in the government. The primary resources to be used in the study will be the records of the Turkish Grand National Assembly (TGNA) belonging to budget discussions. First, the domestic and foreign dynamics shaping Turkey’s Middle East policy will be analyzed. Then, the reflections of Turkey’s Middle East policy on the opposition will be studied under two main topics: political relations and economic relations with the Middle East countries. The most fundamental results obtained from this study are that the government and the opposition met on common ground with respect to the Middle East policies in this process where a profound political polarization and division were experienced in Turkey and that the struggles and conflicts occurred in domestic policy was not reflected in the samre way to Turkey’s Middle East policy.

İki darbe arası (1960-1980) dönem Türkiye’nin siyasi, ekonomik ve sosyal alanlarda olduğu kadar dış politika alanında da önemli dönüşümler geçirdiği krizlerle dolu bir dönemdir. Dış politika alanında Türkiye’nin en önemli gündem maddesi Kıbrıs sorunu olsa da Ortadoğu ve özellikle Arap ülkeleriyle ilişkilerde de önemli gelişmeler yaşanmıştır. Literatürde ise bu döneme ait çalışmalar genellikle yaşanan gelişmelerin dökümünden veya hükümetlerin uyguladıkları politikaların analizinden oluşmaktadır. Bu çalışmanın amacı ise; post-revizyonist yaklaşım çerçevesinde Türkiye’nin sözü edilen dönemde uyguladığı Ortadoğu politikasının muhalefetteki yansımalarını incelemektir. Bu tarz bir inceleme; hem iç politikada yaşanan gelişmelerin krizlerle dolu yirmi yıllık süreçte dış politikayı nasıl şekillendirdiğini hem de dış politikanın muhalefet özelinde iç politika aktörlerindeki yansımalarını anlamak açısından gereklidir. Bunun sebebi iki darbe arası dönemin yaşanan siyasi istikrarsızlık sebebiyle iktidar - muhalefet döngüsünün en hızlı yaşandığı dönem olması ve partilerin muhalefetteki söylemleri ile iktidardaki pratikleri arasında bir kıyaslama fırsatı sunmasıdır. Çalışmada kullanılacak birincil kaynaklar bütçe görüşmelerine ait olan Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tutanakları olacaktır. İlk olarak, Türkiye’nin Ortadoğu politikasını şekillendiren iç ve dış dinamikler incelenecek, sonrasında Türkiye’nin Ortadoğu politikasının muhalefetteki yansımaları; Ortadoğu ülkeleriyle siyasi ilişkiler ve ekonomik ilişkiler ana başlıkları altında irdelenecektir. Bu çalışmadan elde edilen en temel sonuç Türkiye’de derin bir siyasi kutuplaşma ve bölünme yaşanan bu süreçte Ortadoğu politikaları konusunda iktidar ve muhalefetin ortak bir paydada buluştuğu ve iç politikada meydana gelen kavga ve çekişmelerin Türkiye’nin Ortadoğu politikasına aynı şekilde yansımadığıdır.