Koruma planlama ve uygulamalarında yetki karmaşası üzerine pilot bir çalışma: Rize- Ayder yerleşmesi

Abstract

Koruma olgusu tekil yapıdan, yapı gruplarına ve yerleşmelere anlamsal kültürel, estetik gibi değerler kazandırdığı kadar ekonomik değerler de katan bir kavramdır. Ayder bu olgunun en belirgin olduğu kırsal yerleşmelerden biridir. Bölgeye sahip olduğu doğal güzellikleri ve yöresel mimari özellikleri nedeniyle turistik talep giderek artmaktadır. Ancak, turistik talep büyüdüğü için yerleşmede uygulanmaya çalışılan koruma planı üzerindeki iç ve dış baskılar da giderek artmaktadır. Oysa tasarım sürecinden uygulama sürecine kadar koruma planı, birçok aşamayı içinde barındıran, uzun soluklu ve dinamik bir süreçtir. Bu süreç içinde oluşan en küçük aksaklık planın uygulanabilirliğini olumsuz yönde etkilemektedir. Çalışma alanı olan Ayder yerleşmesindeki aksamalar, planın onaylanma ve hatta hazırlanma aşamasında başlamıştır. Bölgenin doğal sit alanı, turizm merkezi ve Milli park statüsünde olması, yetki karmaşasının yaşanmasına ve uygulamada belirsiz bir döngünün oluşmasına neden olmaktadır. Çalışmanın amacı bölgede uygulanmaya başlanan koruma planlarında yaşanan “Yetki Karmaşası” ve neden olduğu sorunları ortaya koymaktır. Bu amaçla bölgede yapılan planlama çalışmaları kronolojik sırayla incelenmiş, alınan kararlar analiz edilmiş ve bu çalışmaların mevcut yöresel dokuya etkisi ile hukuki açıdan ortaya çıkan sorunlar belirlenmiştir. Bu nitelikteki alanlara katkısı olacağı düşünülerek, sorunların çözümlerine yönelik önerilerek sunulmuştur.

The concept of conservation is a concept that adds value such as semantic cultural and aesthetics to individual groups, building groups and settlements as well as economic values. Ayder is one of the rural settlements where this phenomenon is most prominent. Ayder is one of the most prominent rural settlements. Due to the natural beauties and local architectural features of Ayder, the demand for tourism is increasing. But, as the demand for tourism grows, internal and external pressures on the conservation plan that is being implemented in the settlement are also increasing. However, the conservation plan is a long-term and dynamic process that encompasses many stages from the design process to the implementation process. The slightest disruption in this process adversely affects the applicability of the plan. The disruptions in the Ayder settlement, which is the area of study, began during the approval and even preparation phase of the plan. The fact that the region is a natural protected area, a tourism center and a national park, causes confusion and an uncertain cycle in practice. The aim of the study is to reveal the “Authority Conflict” and the problems caused by the protection plans that are being implemented. For this purpose, the planning studies carried out in the region were examined in chronological order, the decisions taken were analyzed and the effects of these studies on the existing local tissue and the legal problems were determined. It has been presented with the suggestion that it will contribute to the areas of this nature and proposed solutions for the problems.