Uzlaştırma Kurumunun etkinliğin artırılması: uzlaştırma sürecinde karşılaşılan hukuki ve iletişime ilişkin problemler ile çözümlerine ilişkin nitel bir araştırma

Abstract

Toplumsal kültür ve geleneğimizde önceden beri var olan ve onarıcı adalet anlayışını somutlaştıran uzlaştırma kurumu, ceza muhakemesi hukukumuz bakımdan üzerinde önemle durulan, alternatif bir uyuşmazlık çözüm yolu olarak adli sisteme katılan yeni bir kurumdur.Yapılan bu çalışmada, şimdiye kadar yaklaşık yarısı (%47,76) olumlu şekilde (uzlaşma ile) neticelenmiş, toplam 1592 dosyada uzlaştırmacılık yapan 53 kişiden, yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi kullanılarak uzlaştırma kurumunda karşılaşılan hukuki sorunlar ve iletişime ilişkin problemler ile çözüm önerileri belirlenmiş; ayrıca uzlaştırma kurumunun daha iyi işleyebilmesine yönelik değerlendirmeler yapılmıştır. Bu kapsamda, araştırma sorularına verilen cevaplar kodlanarak içerik analizine tabi tutulmuş, frekans tabloları oluşturularak alt kategoriler belirlenmiştir. Elde edilen bulgulara göre; taraflara ulaşılamama, süre yetersizliği, uzlaştırma kurumunun tam olarak anlaşılamamasından kaynaklanan güven eksikliği sürece yönelik engeller olarak belirtilirken, iletişim bağlamında fiziksel iletişim engellerinden sonra nezaketsizlikten kaynaklanan durumların ön plana çıktığı tespit edilmiştir.Ayrıca eğitim seviyesi yüksek, 30 yaş üstü, ahlaki değerleri önemseyen, sosyal ilişkileri güçlü ve adli sürecin uzamasından korkan kişilerin uzlaşmaya yatkın olmada ön plana çıktıkları; bencil, kin tutan, maddi çıkarı önemseyen, asabi kişilik özelliklerinin ve eğitim seviyesi düşüklüğünün ise uzlaşmamada etkili olduğu belirlenmiştir.Çalışmamızda, uzlaştırma kurumunun daha etkin hale getirilmesinde tarafların daha iyi bilgilendirilmesinin gerektiğine, bu nedenle uzlaştırma hakkında kamu spotu ve benzeri araçların kullanılarak kamuoyunun daha iyi aydınlatılmasının gerektiğine dikkat çekilerek bu bilgilendirmenin önemi vurgulanmıştır.

The conciliation institution, already existed in our social culture and tradition, and embodied in the concept of restorative justice is relatively a new institution for our criminal law.In this study, 53 attendances who have taken totally 1592 conciliation law files, (which has resulted in about half (47.76%) positively) before, are given semi-structured interview to determine law and communication problems in the institution of reconciliation, solutions and evaluations for better functioning of this institution. In this context, the answers given to the research questions were coded and subjected to a content analysis, and subcategories were determined through frequency tables. According to findings; lack of trust due to incomplete understanding of the conciliation institution is indicated as the most important obstacle for the process while in the context of communication it is determined that the situations arising from lack of respect and physical communication obstacles have been identified.Moreover, it is seen that the individuals who are high educated, over 30 years old, having strong moral values and social relations, fear from prolonged process tend to prone to compromise. On the hand, selfish, grudging, irritable personality characteristics and low educated individuals are determined as uncompromising ones.It is emphasized that the parties should be better informed about the betterment of the conciliation institution and that the public opinion should be better illuminated by public spots and similar means.