Ahlat Emir Bayındır Kümbetinin mimari niteliği ve koruma sorunları üzerine bir çalışma

Abstract

Ahlat ilçesi, cami, hamam, kale, köprü, ev gibi pek çok kültür varlığının yanısıra, Ortaçağ İslam dünyasında önemli yer tutan mezar alanlarına ve kümbet ismiyle anılan mezar yapılarına sahiptir. Emir Bayındır Kümbeti, günümüze korunarak gelebilen kümbetler arasında özel bir yer tutmaktadır. Öncül dönemdeki benzerlerinden farklılık gösteren yapıda, yarı açık ve kapalı alan oluşturulacak şekilde bir tasarım yapılmıştır. Yapılan bu tasarım belki de, oransal açıdan kaba ve başarısız bulunması nedeniyle bir daha kümbet mimarisinde uygulanmamıştır.

Ahlatta yer alan diğer kümbetlerde de gözlendiği üzere, yapıların korunmasına yönelik ciddi sorunlar yaşanmaktadır. Bu bağlamda, Bitlis Vakıflar Bölge Müdürlüğünce Emir Bayındır Kümbeti’nin koruma projelerinin hazırlanmasına karar verilmiştir. Koruma projesinin hazırlanması sürecinde yapı bütüncül bir yaklaşımla değerlendirilmiş olup, çalışmada belgeleme, araştırma, değerlendirme ve projelendirme aşamalarına ilişkin ayrıntılar aktarılmaktadır.

Ahlat district has tombs which are called kumbet have an important place in the Middle Ages Islamic world as well as many cultural assets such as mosques, baths, castles, bridges, and houses. Emir Bayındır Kumbet located in Ahlat has a special place among the kumbets which survived to our day by being protected. A semi-open and closed area were designed together in this structure that differs from similar kumbets built in the previous periods. Perhaps this type of design wasn’t applied later in the architecture of kumbet since it has been rough and unsuccessful in terms of proportionality.

As observed in other kumbets in Ahlat, there are serious problems related to the protection of those structures. In this context, the Regional Directorate of Bitlis Foundations decided to prepare the conservation projects of Emir Bayındır Kumbet. During the preparation of the conservation project, the structure was evaluated with a holistic approach and in this study details about documentation, research, evaluation and project preparation process are given.