Alan çalışmasının tarihi çevre koruma bilincinin gelişmesine etkisi: mimarlık lisans öğrencileri üzerine bir araştırma

Abstract

Kültür varlıkları insanlığın geçmişi, bugünü ve geleceği arasındaki bağlantıyı kurarlar. Somut taşınmaz kültür varlığı içinde değerlendirilen mimari miras, insanın doğayla kurduğu ilişkiyi, yapıldığı dönemin sosyoekonomik yapısını, teknolojisini günümüze ve geleceğe aktaran, pek çok değeri barındıran ve belge niteliğinde olan korunması gerekli değerlerdir. Pek çok farklı disiplinin bir araya geldiği kültür varlıklarının korunması konusunda mimarlara düşen sorumluluklar oldukça fazladır. Kaybedildiklerinde ya da çok büyük zararlar aldıklarında geri dönüşü olmayan kültürel mirasımızın değerlerinin anlaşılarak korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması konusunda eğitim birincil önem taşıyan konulardan biridir. Gerek ulusal ve gerekse uluslararası platformlarda tarihi çevre bilincinin artırılmasında eğitimin rolü önemle vurgulanmakta ve bu konu pek çok bildirgede de ortaya konmaya devam etmektedir. Ülkemizde de mimarlık lisans eğitiminde yer alan tarihi yapıların belgelenmesi ve korunması konusundaki derslerle mimarlık öğrencilerinin tarihi çevre bilinci geliştirilmeye, neyin neden korunduğu konusundaki farkındalıkları artırılmaya çalışılmaktadır. Eğitim yoluyla öğrencilerde kültürel bilinçlenmeyi artırarak, ülkemizin ve bulunduğu çevrenin kültür varlıklarının farkında olmaları ve duyarlılıklarının arttırılması amaçlanmakta, öğrencilerin bilinçlenmesiyle gelecekte bu varlıkların korunması çalışmalarına katkıda bulunulmaktadır. Bu bağlamda verilen dersler kapsamında örgün eğitimde, öğrenci merkezli eğitim yaklaşımıyla yürütülen ve alan çalışması temeline dayanan, uygulama yoğunluklu eğitim yaklaşımı benimsenmiştir. Böylece öğrenciler alanda hem grup çalışmasını deneyimlerken, hem de çalıştıkları alan ve yapılar ile yakın çevrelerini duyularıyla algılayarak, anlayarak ve irdeleyerek belgeleme yapma olanağı bulmaktadırlar. Ancak, 16 Mart 2020 itibariyle ülkemizde de görülen Covid-19 pandemisi ile tüm eğitim birimlerinde uzaktan eğitime geçilmesi nedeniyle diğer üniversiteler gibi Antalya Bilim Üniversitesi Mimarlık Bölümü’nde de uygulamalı olan derslerin bilgi paketlerinde öğrenim çıktılarının değiştirilmesi durumunda kalınmış ve alan çalışmaları pandemi koşullarından dolayı yapılamamıştır. Bu nedenle Mimarlık Bölümü’nde ARC 3602 Tarihi Yapıların Belgelenmesi ve Analizi dersi kapsamında üç farklı yaklaşım uygulanmıştır. Birinci uygulama, pandemi öncesi örgün eğitimle birlikte alan çalışmasının deneyimlenmesi; ikinci uygulama pandemi öncesi örgün eğitim ve alan çalışmasıyla başlayıp sonrasında uzaktan eğitime geçilmesi ve üçüncü uygulama da yine pandemi sürecinde dersin tamamen uzaktan eğitimle verilmesi şeklinde gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda, birbirini takip eden üç yılda öğrenci gruplarına ders eğitimi farklı uygulamalarla verilmiştir. Eğitim sonunda her üç grupla anket çalışması yapılarak, bu gruplarda yer alan öğrencilerin kültür varlıklarını algılaması, koruma yaklaşımı ile üç eğitim uygulaması arasındaki ortak ve farklı yönler tespit edilmeye ve bu dersin alan çalışması ile yapılmasının öğrencilerin tarihi çevre bilincinin geliştirilmesine etkisi ortaya konmaya çalışılmıştır. Aynı zamanda verilen eğitim ve yerinde alan çalışmasının öğrencilerde kültür varlıklarına olan ilginin değişiminde, mezuniyet sonrasında kültür varlıklarının korunması alanında ilerleme isteklerinde ve yüksek lisans eğitimlerinde bu alana yönelimlerindeki etkisi tespit edilmeye çalışılmıştır.