Mimari tasarımda koruma amaçlı imar planları hükümlerine uygunluğun dijital modellerle denetlenebilirliği

Abstract

Mimari tasarım sürecinde koruma amaçlı imar planı hükümlerine uyumun sağlanması hem kısıtlayıcı hem de belirleyici bir etkendir. Dolayısıyla tasarımın erken aşamalarından itibaren koruma amaçlı imar planı uygulama hükümlerine uygunluğun kontrol edilmesi gerekmektedir. Bu süreç, elle yapılan kontrollere dayanmakta, zaman ve çaba istemektedir. Hata riskini arttıran bu tarz kontrol yöntemleri yerine dijital modellerin denetlenmesi, kontrol sürecini daha verimli hale getirebilecek ve hata payını azaltabilecektir. Kontrol sürecinin otomatik hale getirilmesi için yönetmeliklere uygunluk kontrol (ACCC- Automated Code Compliance Check) yazılım araçları geliştirilmiştir. Bu araçlar çoğunlukla IFC modellerinin kısıtlara uygunluğunun kontrol edilmesine dayanmaktadır. Ülkemizde IFC modellerinin kontrollerine dayalı, Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği için geliştirilmiş web tabanlı araç ile Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği’nin hükümlerine uyumun denetlenebileceği bir model önerisi bulunmaktadır. Ancak dijital modellerin orijinal dosya formatından IFC modellerine çevrilmesi, kurallara uyumlu olmayan model elemanlarının tespiti veya modelde değişiklik yapılması gerektiğinde tasarımcıları modelleme aracına geri dönmeye zorlamaktadır. Bu gerekli değişiklikler, modelleme aracıyla kontrol aracının bağlantısız olması nedeniyle doğrudan yapılamamaktadır. Literatürde Revit eklentilerinin kullanımları; duvarların yangın dayanımının kontrolü, kapıların erişim şartlarını sağlayıp sağlamadığının test edilmesi ve enerji etkin tasarım koşullarının yerine getirilip getirilmediğinin denetlenmesi olarak örneklenmektedir. Çalışma, Revit platformunda oluşturulan dijital modellerin koruma amaçlı imar planları hükümlerine uygunluğunun geliştirilen Revit eklentisiyle kontrolünü ele almaktadır. Revit eklentisi C# programlama dilinde Revit API kullanılarak Visual Studio ortamında oluşturulmuştur. Mimari modellerin geometrik olan ve geometrik olmayan verilerinin koruma amaçlı imar planı uygulama hükümlerinin yeni yapıya dair maddelerine uygunluğu denetlenmektedir. Plan hükümlerinin karmaşıklığı ve belirsizliği bu hükümlerin makine diline çevrilmesi sürecinde problemlere neden olmaktadır. Kesinlik içermeyen ve ihtimale dayalı hükümler çalışma kapsamı dışında tutulurken dijital model elemanlarının hesaplanabilir ve kıyaslanabilir özelliklerine odaklanan hükümler çalışmada değerlendirmeye alınmıştır. Geliştirilen Revit eklentisi Elmalı (Antalya) Koruma Amaçlı İmar Planı Uygulama Hükümleri’nin yeni yapılaşmaya ilişkin hükümler başlığında yer alan maddeleri üzerinde test edilmiştir. Test sonuçları, geliştirilen Revit eklentisinin kısıtlara uygunluk sürecini iyileştirdiğini göstermektedir.

Ensuring compliance with the provisions of the relevant conservation-oriented plan is both restrictive and a decisive factor in the architectural design process. Therefore, it is essential to check compliance with the implementation provisions of the conservation plan from the early stages of the design process. This process is carried out manually and requires a considerable amount of time and effort. Instead of such methods that increase the risk of errors, auditing digital models may streamline the process and reduce the margin of error. To automate control processes, different automated code compliance software tools were developed. These software tools are mostly based on checking conformance of IFC models with restrictions. In Turkey, there are automated code compliance checking tools based on IFC models such as a web-based code compliance checking tool for Planned Areas Zoning Regulations and the proposed model control approach for Unplanned Areas Zoning Regulation. However, the conversion of the digital model from the native file format of modelling tools to IFC models compels designers to go back to the modelling tools when alterations are needed, or non-conforming model elements are detected. These necessary alterations cannot be made directly due to the disconnection between the modelling tools and the automated code compliance checking tools. An embedded code compliance checking tool for Autodesk Revit is proposed to solve this problem. In the literature, the Revit Add-Ins have been used for checking the compliance of fire walls with specific conditions, verifying whether doors conform to accessibility rules, and evaluating energy efficient design requirements. The study focuses on the development of a Revit Add-In to check whether the digital models created in the Revit platform comply with the provisions of the conservation plans. The Revit Add-In was developed using the Revit API and C# in Visual Studio. The geometrical and nongeometrical data of elements in architectural models are audited within the scope of the articles on “new buildings” in the implementation provisions of conservation-oriented plans. The complexity and ambiguity of these articles cause problems when converting them into machine-readable formats. Whereas the provisions that imply probability and uncertainty are excluded, the provisions that focus on calculable and comparable features of digital model elements are evaluated. The developed Revit Add-In has been tested for the provisions on new buildings in the conservation-oriented plan implementation in Elmalı (Antalya). The test results show that the developed Revit Add-In improves the code compliance checking process.