Talasemi genetiğinde zor olgular

Abstract

Talasemi sendromları, hemoglobinleri oluşturan globin zincirlerinin (α, β, γ, δ) yetersiz sentez oranının önemli ölçüde azalması, böylece dengesiz zincir sentezine yol açması sonucunda, eritrosit öncüllerine zarar vererek etkisiz eritropoeze veya olgun eritrositlere zarar vererek hemolitik anemiye veya her ikisini de sebep olması ile oluşan dünyada en sık gözlenen tek gen hastalıklarıdır (1). Alfa Talasemi sendromları yaklaşık 200 civarında delesyon ve nokta mutasyonları ve nadir büyük delesyon mutasyonları olarak üç grup mutasyon tipinden kaynaklanır. Delesyonel mutasyonlar en sık rastlanan mutasyon tipidir. nokta mutasyonlarının da, son yıllarda delesyon mutasyonları kadar yaygın olduğu yayınlanmıştır. Büyük delesyonel mutasyonlar; ATR-16 ve FIL gibi nadir varyantlar da vardır. (2). Beta Talasemi sendromlarında 350’den fazla mutasyon tanımlanmıştır, bumların çoğunluğu nokta mutasyonlarıdır, ayrıca nadir görülen büyük gen delesyonları, dominant β-talasemi mutasyonları,β-talaseminin olağandışı durumları; transkripsiyon faktöründeki mutasyonlar, bazal transkripsiyon ve DNA onarımını içerir ve β-talasemi fenotipiyle ilişkili trikotiyodistrofiye neden olur (3). β-talasemi yi etkileyen gen değiştiriciler hastanın fenotipi için önemlidir. Birincil değiştiriciler, HBB’yi etkileyen farklı gen bölgelerindeki mutasyonların (B0, B+,B++) konumu ilişkili fenotipik ciddiyeti belirler. İkincil değiştiriciler; α/β globin dengesini bozan α-globin zincirlerinin miktarını ve stabilitesini etkileyen gen ekspresyonu, γ-globin gen ekspresyonunda yer alan genlerin HBS1L-MYB, BCL11A, KLF1 ve C1orf77’ etkisi olduğu durumlardır. Üçüncül değiştiriciler; β-talasemili hastaların komplikasyonlarını etkileyen VDR, HFE gibi gen varyasyonlarıdır. (4). Bu kadar geniş molelüler varyasyonları tanımlamak için, kullanılan moleküler genetik tanı yöntemleri; bilinen mutasyonlar için, ARMS, ters nokta blot (RDB), bilinmeyen delesyon mutasyonlar için Gap-PCR, MLPA ve nokta mutasyonlar için Sanger dizilimi kullanılır. Son yılarda yeni nesil dizileme (YND) yöntemi, genetik varyantların hızlı, çoklu ve yüksek verimli tespitine olanak sağlayan hedefe yönelik panel testleri, tüm ekzom ve tüm genom analiz yöntemleri kullanılmaktadır (3,4). Bu çalışmada zor olguların genetiği gözden geçirilecek ve merkezimizde genetik tanısı zor olgulardan örnekler verilecektir.