Antalya

Abstract

Arkasında somut kültürel miras bırakan Anadolu uygarlıkları, ayrıca yediğimiz yemeğe, inanç sistemimize, gelenek ve göreneklerimize (Yenen, 2022) diğer bir ifadeyle insanlığın somut olmayan kültürel mirasına da zengin katkı yapmaktadır (antalya.ktb.gov.tr). Tarih öncesi dönemden günümüze (Antalya İl Kültür Müdürlüğü, 2012a), Anadolu’nun pek çok uygarlığına ev sahipliği yapan, bir kavşak noktası oluşturan (Koçakoğlu ve Çakılcı, 2020), Pisidya, Pamfilya, Likya, Lidya, Pers, Selevkos, Bergama, Roma ve Bizans, Selçuklu, Osmanlı uygarlıklarına sahne olan, halklar ve kültürler çerçevesinde yoğrulan, kültür havzası diğer bir ifadeyle kültür mozaiği olan Antalya (Antalya İl Kültür Müdürlüğü, 2012a), somut olmayan kültürel miras açısından da zengin bir görünüm arz etmektedir (antalya.ktb.gov.tr). Yaşam biçimleri, inanışları, beslenmeleri, yaşayışları, el sanatları, gelenek ve görenekleri ile Yörükler ve Türkmenler Antalya’nın zengin soyut mirasının oluşmasını sağlamışlardır (Uysal, 1999). Antalya’ya yerleşen Moralılar ile Giritliler’in etkisiyle de mutfak kültür ve mirası da zenginleşmiştir (Antalya İl Kültür Müdürlüğü, 2012b). Klasik Türk Süsleme ve El Sanatları, Geleneksel El Sanatı Ustalığı (Geleneksel Zanaatkarlık), Dokuma Sanatı ve Gelenekleri, Oya/Nakış İşleme, Dikiş ve Örgü Gelenekleri, Ölümle İlgili Gelenek ve Uygulamalar, İnanç ve İnanışlara Bağlı Gelenek ve Uygulamalar, Takvime Bağlı İnanış, Kutlama ve Gelenekler, Geleneksel Festival ve Şenlikler, Geleneksel Seyirlik Sanatlar ve Oyunlar, Geleneksel Sporlar, Geleneksel Şifa ve Temizlik Uygulamaları, Bakım Ürünleri Yapımcılığı, Türk Mutfak Kültürü/Geleneksel Yiyecek-İçecek Yapımı ve Toplumsal Uygulamaları ile şekillenen Antalya'nın zengin somut olmayan mirası; tirmis yapımı ve tirmisçilikten, boğaz çalma geleneğine, ebru sanatından, kahve geleneğine, nazarlık geleneği ve nazar boncuğundan, geleneksel Elmalı Yeşilyayla Yağlı Güreş Festivaline, hamam geleneği ve kültüründen, oya ve oyacılık kültürüne, kaşıkçılıktan, Döşemealtı Halıcılığına, çorap örücülüğünden, Fığla Bardağı yapımcılığına, pıngıdık oyunundan yorgancılık sanatı ve yorgan geleneğine, Alanya-Gökbel Yağlı Güreş Festivali geleneğinden, Alafaradın kilim dokumacılığına, geleneksel Türk okçuluğundan, İbradı Yöresi ölü helvası geleneğinden, Antalya Piyazı ve piyazcılıktan, ramazan bağaçası geleneği ve bağaçacılığa, canbazhane/körmük geleneğinden, gılamık (Ormana) dokumacılığına, Ceceler Mahallesinde iftar daveti geleneğinden, Hıdrellez ve geleneksel Söğle peyniri yapımına uzanan geniş bir yelpazede yer bulmuştur (antalya.ktb.gov.tr). UNESCO’nun çalışmaları, koruma faaliyetleri ve yaşayan insan hazinelerinin tanıtılmaları ile insanlığın yüzyıllar boyunca meydana getirdiği birikim ve deneyimden oluşan ve Antalya’nın kültürel çeşitliliğinden kaynaklanan bu kültürel mirasların; gelecek nesillere aktarılması ve gelecek nesillerde kültür ve kimlik bilinci oluşması ve Antalya’da unutulmadan yaşatılması sağlanmaktadır. Bu bölümde Antalya’nın envantere kabul edilen ve kabul edilmesi yakın zamanda beklenen somut olmayan kültürel miras unsurları, her biri birer destinasyon kültürel kimlik öğesi ve destinasyon çekicilik unsuru olarak ele alınacaktır.