Göçmenlerde hemoglobinopati önleme programı projesi

Abstract

Hemoglobinopatiler tropikal ve subtropikal bölgelerin hastalığı olmasına karşın, göçler yolu ile tüm dünyayı etkilemiştir. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) 1970 li yıllarda Akdeniz ülkelerinde başlatmış olduğu önleme çalışmalarına rağmen, göçler yoluyla Akdeniz, Afrika ve Asya’dan tüm Avrupa, Amerika ve Avustralya’ya yayılmıştır ve küresel bir halk sağlığı sorunu haline gelmiştir. Halen 229 ülkenin %60 ında endemik olarak görülmekte her yıl, %30’u talasemi majör ve %70’i orak hücre anemisi olmak üzere, yaklaşık 300.000 civarında hasta çocuk doğmaya devam etmektedir. Avrupa ülkelerine genellikle Afrika ülkelerinden, Türkiye’ye ise hem Afrika ülkelerinden hem de başta Suriye olmak üzere Orta Doğu ülkelerinden gelen göçmenler ile ülkelerin hasta profilleri değişmektedir. İtalya ve İspanya’da mevcut hemoglobinopati önleme çalışmaları çok başarılı bir şekilde devam edip, yeni hasta doğumu sıfırlanmış iken, göçmenler nedeni ile özellikle yeni doğanlarda orak hücre anemisi taramaları ön plana çıkmıştır. Ülkemizde ise evlilik öncesi taramaların göçmenlerde de yapılması için göçmenlerin aile hekimlerine eğitim planlanmıştır. Avrupa Birliği Erasmus Projesi ile, Türkiye, İspanya ve İtalya’da göçmenlerin durumunu ele almak, hemoglobinopati önleme çalışmalarını değerlendirmek, göçmenlerin yoğunlaştığı Türkiye’nin Adana Mersin, Hatay, Gaziantep Kilis ve Şanlıurfa illerinde sağlık yöneticilerini ve göçmenlerin aile hekimlerini eğitmek, böylece göçmenlerde hemoglobinopati doğumunu önlemek amaçlanmıştır. Yöntem: Akdeniz Kan Hastalıkları Vakfı koordinatörlüğünde ,T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, İtalya’dan Casa Di Quisisana Hastanesi ve İspanya’dan Barselona Üniversitesi Josep Carreras Enstitüsü ortaklığında Avrupa Birliği Erasmus Mesleki Eğitim Projesine çerçevesinde, üç ülkede ulus ötesi yönetim toplantıları, İspanya’da ve İtalya’da Meslek eğitim toplantıları, göçmenlerin yoğun olduğu Adana, Mersin, Hatay, Gaziantep, Kilis ve Şanlıurfa illerinde göçmen sağlığı merkezlerinde eğitim toplantıları yapılmıştır. Sonuçlar: İtalya, İspanya ve Türkiye’de dört ulus ötesi toplantısına proje yöneticileri olarak toplam kırk kişi katılmıştır. İtalya ve İspanya’da yapılan meslek eğitim toplantılarına, bakanlık yöneticileri ve altı ilin sağlık yöneticileri olmak üzere kırık kişi katılmıştır. İllerde yapılan toplantı sonuçları şöyledir. Adana’da 500 bin göçmene aile hekimliği yapan 37 Suriyeli doktor olmak üzere toplam 45 sağlık personeline, Mersin’de 500 bin göçmene aile hekimliği yapan 41 Suriyeli doktor olmak üzere toplam 48 sağlık personeline, Hatay’da 500 bin göçmene aile hekimliği yapan 120 Suriyeli doktor olmak üzere toplam 137 sağlık personeline, Gaziantep‘de 500 bin göçmene aile hekimliği yapan 70 Suriyeli doktor olmak üzere toplam 80 sağlık personeline, Kilis’de 200 bin göçmene aile hekimliği yapan 31 Suriyeli doktor olmak üzere toplam 38 sağlık personeline ve Şanlıurfa’da 500 bin göçmene aile hekimliği yapan 74 Suriyeli doktor olmak üzere toplam 94 sağlık personeline eğitim verilmiştir. Tüm illerde illerin son nüfus durumu, göçmenlerin sayısı, illerde yapılan hemoglobinopati önlem çalışmaları ve yeni doğan hasta sayıları verildikten sonra, bakanlığın hemoglobinopati önlem çalışmaları, son olarak da hemoglobinopatilerde önlem eğitimi Türkçe ve Arapça olarak sunulmuştur, katılımcılara Arapça ve Türkçe notlar dağıtılmıştır. Sonuç olarak; bu projenin ana hedefi olan Suriyeli doktorların eğitiminde, sağlık yöneticilerinin başarılı çalışmaları ile, illerde bulunan tüm Suriyeli doktorlar katılmıştır. Böylece tüm toplantılara 373 Suriyeli aile hekimi ve 69 İl Sağlık yöneticisi olmak üzere, toplam 442 kişi katılmıştır. Bu illerde, sağlık yöneticilerinin ve göçmen sağlığı merkezlerinde hizmet eden Suriyeli doktorların, hemoglobinopati konusunda eğitimi ile, göçmenlerde hemoglobinopatili taşıyıcılar saptanarak, onlara genetik danışma verilerek, hasta çocuk doğumu önlenmiş olunacaktır.