Sokak çocuğu

Abstract

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 20 Kasım 1989 tarihinde kabul edilen Çocuk Hakları Sözleşmesi ve ülkemizde 2005 tarihinde yayınlanan 25876 sayılı Çocuk Koruma Kanunu’na göre reşit olma durumu hariç, on sekiz yaşına kadar her insan “çocuk” kabul edilmektedir. Dünyada ve ülkemizde çocuk tanımının yer aldığı mevzuatlarda çocuğun; yaşama, gelişme, korunma, hayatta kalma, yarar ve esenliğinin gözetilmesi, ayırımcılığa uğramama kısacası insan gibi yaşama için gerekli olanların çocuk lehine kullanılması gerektiği belirtilirken, “sokakta yaşayan çocuk sorunu”nun halen küresel bir sorun olarak devam ettiği görülmektedir. Alan yazında sokak çocukları tanımı; “güç koşullar altında yaşayan çocuklar”, “yoksulluk, göç, ihmal, istismar, şiddet, savaşlar, ebeveyn eğitimsizliği, aile üyelerinde madde kullanımı gibi sosyoekonomik, ailevi, toplumsal veya küresel nedenlerle korunmaya ihtiyaç duyan çocuklar” olarak yer almakta, 2828 Sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu’nda da “korunmaya muhtaç çocuklar” olarak geçmektedir. Özdemir (2010) “Evsizlik ve Evsizlere Genel Bir Bakış” isimli makalesinde sokak çocuklarını “yalnız, tedirgin, gururlu, kirli ve kötü kokulu, öfkeli, mağrur, tuhaf bakışlı, zor öykülere sahip insanlar” olarak tanımlamıştır. Tanımlarda da görüldüğü gibi sokak çocukları güç koşullar altında yaşayan çocuklardır ve topluma sağlıklı yetişkinler olarak katılma konusunda dezavantajlı durumdadırlar. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) 2016 yılında yayınladığı Dünya Çocuklarının Durumu Raporu’nda 2030 yılına kadar çoğu önlenebilir olan hastalıklar nedeni ile 69 milyon çocuk hayatını kaybedeceği, 167 milyon çocuğun yoksulluk içinde yaşayacağı ve 750 milyon kadın da henüz çocuk yaşta evlenmiş olacağı öngörülerinde bulunmuştur. Sokak çocukları “suça itilen”, “çalışan”, “istismar-ihmale maruz kalan” çocuklar olarak değerlendirilmektedir. Yapılan araştırmalarda sokakta yaşayan çocukların %90’ının erkek olduğu tespit edilmiş; kız çocuklarının ise fuhuş sektörüne yönetilmiş olabileceği düşünülmüştür.